ÇALIŞAN KADINLAR
Iş donanımları esas olarak erkekler için tasarlanmış olup, ayrıca kadın ve erkek arasında anatomik farklılıklar vardır ve sonuçta aşağıdaki hastalıklar kadınlarda daha kolay ortaya çıkabilmektedir;
Sırt ağrıları
Kramplar
Disk fıtığı
Gebelikte kimyasal etkilenim nedeniyle aşağıdakiler olabilir;
Gebeliğin düşükle sonlanması
Ölü doğumla sonlanması
Çeşitli malformasyonlarla doğum
Düşük kilolu doğum
Emzikli, yeni doğum yapmış ve gebe kadın işçiler 80 dB(A) üzerinde gürültü olan yerlerde çalışamazlar
Emzikli, yeni doğum yapmış ve gebe kadın işçiler Darbeli, titreşimli vb. işler ve makinelerde çalışamazlar
Gebe işçilerin elle yükleme ve araçsız taşıma işlerinde çalıştırılmaları yasaktır Gebelik süresi boyunca hiçbir surette elle taşıma işi yaptırılmaz
Çalışma yasağı olmasa bile uygun KKD sağlanamadığı durumlarda işçi bu işlerde çalıştırılamaz Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçi günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz
Gebe işçilere gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir, bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler
Emzirme izinleri günlük çalışma süresinden sayılır
Medeni haline bakılmaksızın kadın çalışan sayısı 100-150 ise işyerinde emzirme odası açma zorunludur
Emzirme odası işyerine en fazla 250 m. Uzakta olabilir
Medeni haline bakılmaksızın kadın çalışan sayısı 151 ve daha fazla ise işyerinde yuva (kreş) açma zorunludur
Yuva (kreş=yurt) açılmış ise emzirme odası da burada açılabilir.
Emzirme odasından (0-1 yaş) arası bebekler yararlanır
Yuva 250 m. den fazla uzaksa işveren bir servis aracı sağlamalıdır
Yuva (kreş) hizmetlerinden 0-60 aylık çocuklar ile velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı
yapılmayan 60-66 aylık çocuklar yararlanabilir
Emzirme odasından emziren annelerin bebekleri yararlanır
Emzirme odası üretim faaliyetlerinde kullanılamaz
Dinlenme saatlerinde disiplini bozmamak koşulu ile annebaba çocukları ile ilgilenebilirler Taban alanlarının her çocuk için en az 3 m2 olmalıdır Her çocuğa en az 8 m3hava düşmelidir
Oda ve yurtlarda, yeteri kadar tuvalet ve lavabo, her 10 yatağa bir çocuk banyosu bulunmalıdır
Taban, duvar ve bölmeler sağlığa zararlı madde içeremez
Bu tür yerlerde görevlendirilen yönetici ve eğitmenler kendi branşlarında eğitim almış kişiler olmalıdır
Gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren kadın çalışanlar doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar.
Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır
Yeni doğum yapmış çalışanın gece çalıştırılması yasağı gerekirse, sağlık raporu uzatılabilir
Gebe veya emzikli çalışan günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz
Çalışanın tabi olduğu mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla analık ve süt izninde 4857 sayılı İş Kanununun 74. maddesi hükümleri uygulanır
Gebe çalışanlara gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir
Biyolojik etkenlere maruziyet olabilen işlerde gebe emzikli ve yeni doğum yapmışlar için Grup 1 etkenlerin olduğu işyerlerinde çalışma yasağı yoktur
4857 sayılı yasaya tabi olarak çalışan kadınlarda tekil gebeliklerde doğum izni Doğum öncesi 8 ve doğum sonrası 8 haftadır
4857 sayılı yasaya tabi olarak çalışan kadınlarda çoğul gebeliklerde doğum izni Doğum öncesi 10 ve doğum sonrası 8 haftadır
4857 sayılı yasaya tabi olarak çalışan kadınlarda doğum sonrası kullanılabilecek ücretsiz izin hakkı 6 aydır
4857 sayılı yasaya tabi olarak çalışan kadınlarda doğum izinlerinde geçen sürelerin maaşlarını Analık sigortası kapsamında SGK öder
4857 sayılı yasaya tabi olarak çalışan kadın işçinin erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler Doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır
İşverenler ortaklaşa oda ve yurt kurabilirler
İşverenler Kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla anlaşma yapabilirler
İşverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır
Emzirme odası veveya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilir
Velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı yapılmayan 66 aylığa kadar çocuklar yurtlara alınır
Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dışında başkasının bulunması ve bunların amaç dışında kullanılması yasaktır
Yurtlarda 0-24 aylık, 25-48 aylık ve 49-66 aylık çocuklar birbirinden ayrı bulundurulur
Oda ve yurtlarla ilgili olarak işverenin yükümlülükleri;
Oda ve yurtların bina, kuruluş, döşeme, araç, gereç, taşıt, beslenme gibi giderlerinin tamamı işverenlerce karşılanır
Buralar, ayda en az bir defa işveren veya vekili tarafından denetlenir
İşveren, işveren vekili, işyeri hekimi veya bu birimlerin yönetim ve gözetiminden sorumlu olanlarca görülen eksiklikler derhal giderilir
Oda ve yurtlar birden çok işveren tarafından kurulduğu takdirde, bu işverenler veya işveren vekilleri, bu yerlerin yönetimine dair kararları almak ve uygulanmasını sağlamak amacıyla ayda en az bir defa toplanmak zorundadır
İşverenler işyerlerinde açtıkları oda ve yurtlarla ilgili bilgi ve belgeleri, açılma tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde bir rapor Millî Eğitim Bakanlığı ile bağlı oldukları Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne gönderirle
ÇALIŞAN ÇOCUK VE GENÇLER (ilgili Yönetmelik)
Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan, okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işlere hafif iş denir
Düşme ve yaralanma riski olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek işlerde çocuklar çalıştırılamazlar
Yük taşıma ve istifleme işlerinde çocuklar çalıştırılamazlar
Ahlaki, bedensel ve zihinsel gelişmelere engel olacak işlerde çocuklar
Okula devam edenler öğrenime engel olacak işlerde çalıştırılamazlar
Sanayiden sayılan işlerde 18 yaş altındakiler gece vardiyalarında çalıştırılamazlar
Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde çocuklar çalıştırılamazlar
Bir sonraki vardiyaya tertipli bir ortam bırakmak üzere vardiya sonunda kurulacak olan hazırlama temizleme ekibinde çocuklar yer alamaz
Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından mezun olan meslek sahibi ise ve Sağlığı, güvenliği ve ahlakının tam olarak güvenceye alınması durumunda yasak uygulanmaz
Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedi buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan işlerde çalışamazlar
Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işlerinde çalışamazlar. *Notu: Perakende satış işleri yasak dışında kalmıştır.
Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma i htimali bulunan her türlü işlerde çocuklar çalıştırılamazlar
Gürültü veveya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işlerde çalıştırılamazlar
Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işlerde çalıştırılamazlar
Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işlerde çalıştırılamazlar
Müteharrik makineler kullanılarak yapılan işlerde çalıştırılamazlar
Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işlerde çalıştırılamazlar
Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işlerde çalıştırılamazlar Para taşıma ve tahsilat işlerinde çalıştırılamazlar.
İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç), çalıştırılamazlar.
Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon ve masaj işlerinde çalıştırılamazlar
Açık bir şekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işlerde çalıştırılamazlar.
Toksik, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işlerde çalıştırılamazlar
Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işlerde çalıştırılamazlar
Çocuklar çoğunlukla tarım sektöründe çalıştırılmaktadır
Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri 24 saatlik zaman diliminde kesintisiz 14 saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır
Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere günde 2 saat ve haftada 10 saat olabilir
2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika,
4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat olarak verilmesi zorunludur
İşverenin vermesi gereken eğitimlerde geçen süreler İşverenin işyeri dışında gönderdiği kurslar ve toplantılarda geçen süreler ile yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen mesleki eğitim programlarında geçen süreler
Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından çalışan çocuk ve gençler ile ilgili olarak düzenlenen konferans, kongre, komisyon ve benzeri toplantılara temsilci olarak katılmaları nedeniyle işlerine devam edemedikleri süreler
Çocukların hafta tatili ücreti bir şey karşılığı olmaksızın ödenir
Çocuk ve genç işçiler Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamaz ve ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir
Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz
Çocukların yıllık ücretli izninin kesintisiz kullandırılması esastır
Yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir.
Okula veya eğitime devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık ücretli izinleri okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına devam edilmediği dönemlerde verilir
Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen veya yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan işveren ve işveren vekilleri Çocuk ve Genç İşçi çalıştıramaz
İşverenler, çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisine, çocuk ve genç işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi verir.
İşverenler, okula devam eden çocuk ve genç işçiden çalıştırmaya başlamadan önce, öğrenci olduğuna dair belge ister. Bu belgeyi özlük dosyasında muhafaza eder.
İşverenler, çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır.
ENGELLİ ÇALIŞANLAR
DSÖ'nün saptadığı ölçülere göre gelişmiş ülkelerde nüfusun % 10'u her hangi bir özürlülüğe sahiptir.
DSÖ'nün saptadığı ölçülere göre gelişmekte olan ülkelerde ise %12'si her hangi bir özürlülüğe sahiptir
Ülkemizde özürlü sayılabilmek için; Bedensel, Zihinsel, Ruhsal, Duygusal, Sosyal yeteneklerindeki engelleri nedeniyle çalışma gücünün en az %40 kadarından yoksun olduğu sağlık kurulu raporuyla belgelenmiş olmak gerekir