GENEL ISG KULTURU İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ

Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olaya kaza denir.İnsanın bedence ve ruhça iyilik haline sağlık denir.

İş Kazaları iş saatlerin en fazla 1. saatinde olmaktadır.

Türkiye de ilk İş Kanunu 1936 yılında çıkarılmış ve 1937 yılında yürürlüğe girmiştir.

Fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam iyilik olarak sağlığın tanımı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılmıştır.

Yeni çıkarılan mevzuatın getirdiği en önemli değişiklik;

İSİG ne sistematik yaklaşım

Uzman katkısının sağlanması

Risk değerlendirmesi

İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının öncelikli yaklaşımı çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunmasıdır

Bir İşletmenin bileşenleri;

Gereçler (makine ve maddeler)

Çalışanlar, görevler

Ortam (fiziksel, toplumsal)

İSG Kültürünün yerleştirilmesi, işyerinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak amacıyla, 1989'da Avrupa Konsey Direktifi (89/391/EC), tüm işverenlere risk değerlendirme zorunluluğu getirtilmiştir

Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliğinin geliştirilmesi projesi İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği çalışmalarında öncelikli amaç çalışanların sağlığını korumaktır

İSG KAVRAM VE SÜREÇLERİ

Borçlar Kanununa göre işverenin çalışana karşı öncelikli görevi Çalışanın kişiliğini korumaktır

Bir işyerinin İSG konusunda ciddiyetini en iyi şekilde gösterir;

Sağlığın bir işletme politikası olması

İSG Konusunda tüm çalışanların katılımı

Sağlık politikası ve uygulamalarının sürekliliği

Bilimsel yöntemlerle çalışmak

İSG için yeterli kaynak ayırması

İSG için örgütsel yapı kurulması

Bir yönetim temsilcisi atanması

Bir işyerinde İSG Kültürünün yerleşmeye başladığının kanıtları olarak söylenebilir;

İş kazalarının giderek azalması

Meslek hastalıklarıişe bağlı hastalıkların daha fazla tanınması

Çalışanların yaşam kalitesinin artmaya başlaması

Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri arasında sayılır;

Uygun işe yerleştirme

İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi

İSG risklerinin değerlendirilmesi ve kontrolü

Çalışanlara yönelik İSG ile yakından ilgili bulunan üç unsur vardır;

Çalışanların korunması

İşletme güvenliğinin sağlanması

Üretim güvenliğinin sağlanması

İSG temel hedefleri arasındadır;

Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak,

Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek,

Kaliteyi ve verimliliği artırmaktır.

Tarihte ilk kurşun zehirlenmesi Hipokrat (MÖ. 460-370) tarafından tespit edilmiştir Hastalıklarla ilgili (çevre faktörü) olarak 'Miasma teorisi' Galen (MS. II. Yüzyıl) tarafından ortaya atılmıştır

"Bütün maddeler zehirdir. Zehir olmayan hiçbir madde yoktur. Uygun doz, zehir ve ilaç arasındaki farkı yaratır." Sözlerin sahibi; Paracelsus (1493-1541)

"Hastalara mesleğini sorunuz" diye öğüt veren, De Morbis Artificum Diatriba isimli meslek hastalıkları kitabını yazan ve İş Hekimliğinin babası sayılan; Bernardino Ramazzini (1633-1714)

Dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallicis"i yazmıştır; Paracelsus (1493-1541)

Modern toksikolojinin atası sayılmaktadır; Paracelsus (1493-1541)

Dünyada ilk mineroloji bilgini olarak bilinen ve "De Re Metallica" isimli eseri yayın layan; Georgius Agricola (1494 - 1555)

1802 yılında İngiltere'de çıkartılan ve en küçük çalışma yaşını 12 olarak sınırlandıran yasanın adı; Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu

1998 yılında Cenevre'de gerçekleştirilen 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (ICLS) alınan ilke kararına göre aşağıdaki istatistik terimleri göz önüne alınacaktır;

 Mesleki kaza

 Mesleki yaralanma

İş göremezlik

1998 yılında Cenevre'de gerçekleştirilen 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (ICLS) alınan ilke kararına göre; İşgünü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları için aşağıdakiler dikkate alınır;

Ölümlü Olaylar Sayısı

Ölümlü Olmayan Olaylar Sayısı

Geçici İş Göremezlik Olayları Sayısı

1998 yılında Cenevre'de gerçekleştirilen 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (ICLS) alınan ilke kararına göre; İşgünü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları için aşağıdakiler dikkate alınır;

Kaza Sıklık Oranı

Kaza Ağırlık Oranı

Kaza Olabilirlik Oranı

Ülkemizde en çok iş kazası olan sektörler; Kömür madenciliği - İnşaat

Birincil koruma hastalık olmadan önce yapılan koruma çalışma;

Birincil koruma proaktif çalışmalardır İkincil koruma reaktif olup tedavi hizmetlerini kapsar Üçüncül koruma reaktif olup rehabilitasyon çalışmalarını kapsar

Sağlık izlemi ile ilgili olarak;

 İş sağlığının hedefleri, sağlık izlem yöntemleri ve işlemleri, bu konularda bilgilendirilmesi gereken işçilere öncelik verilmek üzere, açıkça tanımlanmalıdır

İzlem yöntemlerinin ve işlemlerin uygunluğu ve geçerliliği saptanmalıdır

İzlem işçilerin onayı alınarak yürütülmelidir

Sağlık gözetimi ile ilgili olarak;

Sağlık izlem sistemi içinde yürütülen muayenelerin sonuçları,         ilgili işçilere açıklanmalıdır

Belirli bir işe uygunluğun değerlendirmesi, işin gereklilikleri           ve işçinin sağlığı         hakkında yeterli

bilgi temel alınarak gerçekleştirilmelidir

Seçildikleri işin kendilerine uygun olmadığını işçilerin belirtme      hakları olmalıdır

Seçildikleri işin kendilerine uygun olmadığını yazılı olarak belirtmeleri gerekir

Çalışan nüfusun %04-12 kadarında meslek hastalığı beklenir

Doğa gücünün ve organik gücün yerini makinenin ve buhar gücünün alması olayı olan sanayi devrimi 18. yy İngiltere'de başlamıştır

Türkiye'de ulusal iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşması için devlet tarafından koyulan hedefler;

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemeleri çağdaş bir temele oturtmak,

Güncel teknolojilere cevap verecek yeterliliğe ulaştırmak,

İş kazaları ve meslek hastalıkları vakalarının minimum düzeye indirilmesi.

Çalışma yaşamı-sağlık ilişkisinin değerlendirilmesinde, Çalışma Koşullarının sağlığı etkileyen unsurlarından sayılır;

Süre,Ücret,Vardiya Meslek hastalıklarının kişilerde psikolojik ve fiziksel sonuçları arasında sayılır;

Doğumların düşüklerle sonuçlanması Doğumsal (Konjenital) anomaliler Prematüre bebek doğumları

İş sağlığı; "Bütün meslek dallarında, çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır"

Zehirle ilaç arasındaki belirleyici özellik doza bağlıdır

ETİK

İşletme literatürüne göre iş etiği; "İşyerine ilişkin olarak neyin doğru, neyin yanlış olduğunu bilmek ve doğru olanı yapmak" olarak tanımlanmaktadır.

İş etiği şirketlerin büyük değişim dönemleri ya da krizlerden geçtiği dönemlerde öne çıkmaktadır.

İş etiğinin iki temel uygulama alanı bulunuyor;

"yanlış" davranışlarını önlemeye yönelik.

Günlük işlerde yaşanabilecek ahlaki sorunların önlenmesine ilişkin

İş Sağlığı Profesyonelleri arasında sayılır;

İş müfettişleri,İş hijyenistleri,İş psikologları, Sağlıklı bir İSG uygulamasının temel gereksinimleri arasında ilk sırada olan Profesyonel bağımsızlıktır.

İş sağlığının amacı, işçilerin bireysel ve toplu olarak sağlığına ve sosyal refahına yönelik hizmetlerin sunulmasıdır

İş sağlığı uygulaması en yüksek profesyonel standartlara ve etik ilkelere göre gerçekleştirilmedir İş sağlığı profesyonelleri, çevre ve toplum sağlığına katkıda bulunmalıdır

İSG Profesyonelleri çalışmalarında;

Risk değerlendirmesinde geçerli yöntemler kullanmalıdır

Etkin önlemler önermelidir

Uygulamalarını sürekli kılmalıdır

İşverenlerin İSG alanındaki sorumluluklarını yerine getirmeleri için dürüst ve yeterli öneriler sunmalıdır

İşçilerin işe ilişkin sağlıklarını koruma ve destekleme konusunda yeterli ve dürüst önerilerde bulunmalıdırlar

İş sağlığı profesyonelleri, bulundukları yerlerde İSG kurulları ile doğrudan ilişkide bulunmayı sürdürmelidirler

İş sağlığı profesyonelleri, bir riskin kaldırılmasının ya da sağlık ve güvenlik için tehlike yaratan bir durumun iyileştirilmesinin reddedilmesi veya gönülsüzce karşılanması durumunda;

İşverene yasal sorumluluklarını hatırlatmalı

İşverene bilimsel bilginin değerlendirilmesinin önemini vurgulamalı

Maruz kalım sınır değerlerini de içeren, ilgili sağlık koruma standartlarının uygulanmasının önemini vurgulamalı

Durumu kabullenerek çalışmayıp, işi bırakmalıdır

Etkinlikleri sırasında farkına varabilecekleri endüstriyel ve ticari sırları açıklamamakla yükümlüdür

İşçilerin ve toplumun güvenlik ve sağlığını koruma açısından gerekli olan bilgileri de saklamamalıdırlar

Gerektiğinde, ilgili yasanın uygulanmasını izlemekle görevli yetkili makama danışmalıdır

Çalışma ortamında çalışanların sağlığına ve güvenliğine tehdit oluşturan bir durumun varlığında İSG Profesyoneli;

Gerçekleri ve önleyici yöntemleri vurgulayan tarafsız ve anlaşılır bir tarzda bilgilendirme yapılmalıdır

İdari personel ve işçilerin sağlık ve güvenliği konusunda yeterli bilgi sağlanması ile ilgili olarak işveren, işçiler ve temsilcileriyle işbirliği yapmalıdır

İşverenlere, işçilere ve temsilcilerine, işyerindeki bilinen ya da kuşkulanılan iş tehlikelerinin bilimsel kesinlik derecesi hakkında bilgi sağlamalıdır

İş etiği ve iş ahlakı kavramlarının gelişimini tarihsel süreç içerisinde etkisi vardır;

Toplumsal gelişim,Politik gelişim,Ekonomik gelişim,İş etiğine aittir;

Evrensel normlar,Hukuk felsefesi Herkes için geçerli Kurallar bütünüdür İş ahlakına aittir;

Din,Ahlak Felsefe,Toplumlara göre değişir

İşyerinde örgütsel etik olmazsa;

İşyerine ve yöneticilerine güven duygusu azalır

Grup çalışmaları azalır, grup etkinliği kaybolur

 Bağlılık azalır, "ben duygusu" güçlenir

Yöneticilerin çalışanlara karşı etik sorumlulukları arasındadır

Çalışma hakkına saygı gösterme,Adil ücret ödeme ,Çalışanların sendika kurma ve grev yapma hakkına engel olmamak,Özel yaşamın gizliliği hakkına saygılı olma.

Çalışma hayatında etik kapsamında değerlendiriir;

İşçi - İşveren ilişkisi,Tazminat hakkı,Bilme hakkı

İş etiği evrensel, İş ahlakı toplumsaldır

Hem temel bir hak olan sağlıklı ve güvenli koşullarda çalışma hakkının kullanılabilmesi, hem de üretimin artırılarak sürdürülebilmesi Bilimsel ve Teknik gelişmelerin sağladığı olanaklarla, iş ortamlarında risk ve önlem önceliklerinin belirlenmesi çalışmalarına bağlıdır

İş ahlakı daha çok Din ve gelenek değeri kavramlarında değerlendirilmektedir

Etik, kurallara dayalı insan davranışlarını kapsar

İş etiği, insanların yönetimi, adalet, dürüstlük ve eşitlik konuları ile yakından ilişkili bir kavramdır.

İş etiği yazılı kuralları olan bir yönetsel kavramdır.

İş etiğini etkileyen faktörlerden sayılırlar;

Küreselleşme,Soysal sorumluluk,Kültür

İşin zorluğu yöneticilerin eşit ücret sorumluluğu kriterinden birisidir Küreselleşmenin iş etiğini etkileyen faktörleri arasında sayılır;

Küresel piyasada rekabet avantajının elde edilmesinde insanların tutum ve davranışlarının etkisinin artmasıdır.

Ekonomik ilişkilerde uluslararası etik vizyonun ve ilkelerin gücünün hissedilmesidir.

Küreselleşme ile birlikte, bazı uluslararası uzman kuruluşlar tarafından etik kodların belirlenmesi ve kullanılmasıdır.

İş etiği ve iş ahlakının ortak değerlerinden sayılır;

İlişkileri düzenleme,Güven oluşturma,İş barışının geliştirilmesi

İş etiği, hukuka, düşünmeye ve felsefeye dayalı davranış ilkelerini içerirken iş ahlakı dine ve dinsel inançlara göre uyulması gereken kurallar bütününü kapsamaktadır ETİK, insanlar için neyin doğru olduğunu ortaya konmasıdır

Etik ( ethics ) sözcüğü, Yunanca 'da gelenek görenek anlamına gelen ethos sözcüğünden gelir ETİK, genel değer ahlaki değerlerin ve kişilerin birbirleriyle ilişkilerinde ,bu değerler içinden benimsedikleri özel değerlerin incelenmesidir

İş ahlakı, iş yaşamındaki özel gruplar için belirlenmiş davranışlar veya davranış kurallarını tanımlarken, iş etiği toplum içindeki farklı grupların dinsel, cinsel, etnik kimliklerine göre değişmektedir

"İş Sağlığı Uygulama İlkeleri" arasında incelenir;

Uygun işe yerleştirme, İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi,

 İşyeri risklerinin kontrolü, Aralıklı kontrol muayeneleri,

 İşyerinde sağlık hizmeti sunulması, Sağlık eğitimi ve danışmanlık

Asbestli gemi sökümü gibi tehlikeli işlerin gelişmekte olan ülkelere doğru kaydırılması uluslararası açıdan etik bir sorundur.

Tehlikeli atıkların gelişmekte olan ülkelere taşınması, açık denizlere bırakılması uluslararası etik sorunlardandır.

Bilimsel araştırmaların konuyla ilişkili endüstri tarafından desteklenmesi, araştırmaların güvenirliğine gölge düşürmektedir.

İş Etiği ile İş Ahlakı Arasındaki İlişki
Boyutlar	İş Etiği	İş Ahlakı
Çıkış noktası	Düşünme ve felsefe	Din ve dinsel inançlar
İçerik	Evrensel normlar	Gelenek ve görenekler
Referans	Hukuk felsefesi	Ahlak felsefesi
Nitelik	Genel, herkes için geçerli	Toplumlara göre değişir
Kapsam	Kurallar bütünü	Davranış ilkeleri