Aşağıda belirtilen faaliyet ve kuruluşlar hakkında bu Yönetmeliğin yetkilendirme hükümleri uygulanmaz:
Kendi işyeri ve çalışanlarına yönelik iç kontrol amacıyla iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapan laboratuvarlarda.
İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü laboratuvarlarında.
Bu Yönetmelik Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun kendi mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirdiği iş hijyeni ölçüm, test ve analiz faaliyetlerini kapsamaz.
Çalışanlardan alınan biyolojik numuneler üzerinde yapılan ölçüm, test ve analizleri ve çalışanın sağlık durumunu belirlemek üzere yapılan ölçüm, test ve analizler bu Yönetmelik kapsamının dışındadır.
Akreditasyon Kurumu: Türk Akreditasyon Kurumunu (TÜRKAK) veya Avrupa
Akreditasyon Birliği, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği ve Uluslararası Akreditasyon Forumu ile karşılıklı tanınma anlaşması imzalanmış akreditasyon kurumlarından birisini,
Akreditasyon standardı: TS EN ISOIEC 17025 "Deney ve
Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar" standardını,
Deney personeli: İş hijyeni ölçüm, analiz, test, numune alma işlemlerini gerçekleştiren laboratuvar tarafından yetkilendirilmiş kişiyi,
İş hijyeni ölçüm, test ve analizi: Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs, bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasını,
Kalite yöneticisi: En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş ve laboratuvar yönetim sistemi kurulmasından, uygulanmasından, iyileştirilmesinden, tespit edilen eksik veveya uygunsuzlukların yönetime bildiriminden sorumlu kişiyi,
Laboratuvar yöneticisi: En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarından ve laboratuvarın yönetiminden sorumlu kişiyi,
Yeterlik belgesi: Bu Yönetmelik hükümlerini yerine getiren laboratuvara Genel Müdürlük tarafından verilen "İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Yeterlik Belgesi'ni",
Yeterlik yoklaması: Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvarın, bu Yönetmeliğin hükümlerine uygun çalışıp çalışmadığının tespiti amacıyla yapılan her türlü ani, programlı veya şikâyete bağlı olarak yerinde veveya hizmet verilen işyeri ortamında takip edilmesini, ifade eder.
İşverenlerin yükümlülükleri
Güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla çalışma ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere yönelik ölçüm, test, analiz ve değerlendirmeleri, ön yeterlik veya yeterlik belgesini haiz laboratuvarlara yaptırmakla yükümlüdür.
İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerini risk değerlendirmesine bağlı olarak yaptırır.
İşyeri ortamının veya işin gereği olarak kişisel maruziyetlerde farklılık oluştuğunda, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri tekrarlanır.
İşveren laboratuvarlardan işyerine iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapmak üzere gelen laboratuvar personelinin işverenine aşağıdaki hususlarda bilgilendirme yapar:
İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler.
İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.
İşveren, laboratuvar personeline iş yerinde yürüttüğü faaliyetler süresince eşlik edecek, işin yürütülmesi hakkında bilgi sahibi olan bir kişiyi görevlendirir.
İşveren, yaptıracağı iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılması sırasında doğru sonuçları almak için:
İş hijyeni ölçüm, test veya analizi gerçekleştirecek deney personeline işyerinde kullanılan teknolojiler hakkında gerekli bilgileri verir ve personelin çalışanlarla görüşmelerini sağlar.
Laboratuvar tarafından hazırlanan plana göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılmasını sağlar.
Normal çalışma şartlarında ve üretim kapasitesinde herhangi bir değişiklik yapmadan, gerçek sonuçları verecek şekilde çalışmanın sürdürülmesini sağlar.
İşyerinde ölçümü yapılacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakkında her türlü bilgi, belge ve dokümanı, malzeme güvenlik bilgi formlarını da içerecek şekilde laboratuvarlara verir.
Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan bütün iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve değerlendirme sonuçları ile ilgili kayıtlar, denetimlerde istenildiğinde gösterilmek üzere işyerinde saklanır.
İşyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtlarının saklanmasında mevzuatla belirlenen süreler esastır. Ancak mevzuatta belirlenmeyenler için saklama süresi 10 yıldır.
İşveren, mevzuat gereği işyerinde yapılacak iş hijyeni ölçüm, test ve analizlere ilişkin çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır.
Laboratuvar aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:
Bütün kalite yönetim sistemi kayıtları, konularına ilişkin ilgili mevzuatın öngördüğü süreler göz önünde bulundurularak saklanır.
Mevzuatta ölçülen parametrelerle ilgili bir süre belirtilmiyorsa, söz konusu kayıtlar en az on yıl süre ile saklanır.
Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri de ayrı ayrı bu Yönetmelik şartlarını haiz olmak ve ön yeterlik veya yeterlik belgesi almak zorundadır.
Numune alma ve taşıma
o İşyerinde solunum yoluyla maruz kalınan etkenler ile ilgili olarak numune alma ve değerlendirme stratejileri belirlenirken, TS EN 689 "İşyeri Havası-Solunumla Maruz Kalınan Kimyasal Maddelerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması ve Ölçme Stratejisinin Değerlendirilmesi İçin Kılavuz" ve benzeri standartların güncel halleri dikkate alınır.
Kimyasal maddelere maruziyetin tespiti amaçlı iş hijyeni ölçüm, test veya analiz sonuçlarının değerlendirilmesine yönelik, uzun süreçli referans süresi bir vardiya 8 saat, kısa süreçli referans süresi 15 dakikadır.
EKRANLI ARAÇLAR - İSG
Uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araç.
Hareketli makine ve araçların kumanda kabinleri ve sürücü mahallinde,
Taşıma araçlarındaki aracın kumandasındaki bilgisayar sistemlerinde,
Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemlerinde,
İşyerlerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde,
Hesap makinesi, yazar kasa gibi data ve ölçüm sonuçlarını gösteren küçük ekranlı cihazlarda,
Ekranlı daktilolarda UYGULANMAZ
Esas işi ekranlı araçlarla çalışmak olan ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kişi
Operatörün oturduğu sandalye, ekranlı aracın konulduğu masa, bilgi kayıt ünitesi, monitör, klavye, yazıcı, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya bir kısmının bulunduğu çalışma yeri.
İşveren tarafından verilecek eğitimler
Ekranlı araçlarla çalışmalarda riskler ve korunma yolları, Doğru oturuş, Gözlerin korunması,
Gözleri en az yoran yazı karakterleri ve renkler, Çalışma sırasında gözleri kısa sürelerle dinlendirme alışkanlığı, Gözlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi, y Ara dinlenmeleri ve egzersizler.
İşe başlamadan önce,
Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olunca,
Düzenli aralıklarla (periyodik),
Risk değerlendirmenin sonuçlarının gerektirdiği zamanlarda
Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce,
Düzenli aralıklarla (periyodik),
Ekranlı araçla çalışmalardan kaynaklanacak görme zorluğu yaşandığında
Risk değerlendirme sonucu İY Hekimince belirlenen düzenli aralıklarla Muayene sonuçlarına göre gerekiyorsa işçiler oftalmolojik testlere tabi tutulur.
· Göz yorgunluğu, y Kas gücünün aşırı kullanımı,
· Uygun olmayan duruş biçimi,
· Uzun süre ekranlı araç karşısında ara vermeden çalışma,
· Aşırı iş yükü duygusu,
· Zihinsel yorgunluk,
· Stres,
· Gürültü, ısı, nem ve aydınlatmanın neden olduğu olumsuzluklar.
MONİTÖR
Ekran görüntüsü stabil olacak.
Ekranda görünen karakterler kolayca seçilecek. Işık direkt gelmeyecek. Parlaklık, kontrast, ...vb operatör tarafından kolayca ayarlanabilmeli. Ekran her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalı. Yansıma ve parlamalar engellenecek. Kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar engellenecek. Ekranın ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanılması mümkün olmalı.
KLAVYE
Klavye ekrandan ayrı ve hareketli olacaktır.
Klavyenin ön tarafında bileklerin dayanabileceği özel destek bulunacaktır.
Operatörün elleri ve kolları için ön tarafta yeterli boşluk bulunacaktır.
Klavyenin rengi mat ve ışığı yansıtmayacaktır.
Tuşlar ve semboller kolaylıkla seçilebilecek, düzgün ve okunaklı olacaktır.
Klavyedeki karakterlerin yerleri kullanımı kolaylaştıracak şekilde düzenlenmiş olmalıdır.
Tüm cihazların rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde ve yeterli büyüklükte olmalı. y Yüzeyi ışığı yansıtmayacak şekilde olmalı.
Operatörün rahatsız edici baş ve göz hareketi ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmeli. y Ayarlanabilir doküman tutucu yerleştirilmeli. y Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır.
Dengeli ve operatörün rahatça oturabileceği ve kolayca hareket edebileceği şekilde olmalı.
Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir olmalı.
Sırt dayama yeri öne-arkaya, ileri-geri ayarlanabilmeli.
Sırt desteği bele uygun ve esnek olmalı.
Operatöre uygun bir ayak dayanağı istendiğinde sağlanmalı.
Yeterli genişlikte olacak ve uygun şekilde düzenlenecek.
Uygun aydınlatma şartları sağlanacak, arka plan ile ekran arasında uygun kontrast bulunacak. Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekran ve diğer ekipmanlardaki parlama ve yansımaları önleyecek şekilde olmalıdır.
Ekran üzerine ışık direkt gelmeyecek, mümkünse yansımalar engellenecek.
Gürültü; çalışanların dikkatini dağıtmayacak ve karşılıklı konuşmayı engellemeyecek düzeyde olmalı.
Çalışma ortamındaki nemin uygun düzeyde olması sağlanacak ve bu düzey korunacaktır. Çalışma ortamındaki görünür ışık dışındaki tüm radyasyonların sağlığa zarar vermeyecek düzeyde olması için gerekli önlemler alınmalı.
Programlar işe uygun olmalı,
Kolay kullanılabilir olmalı eğer uygunsa operatörün bilgi düzeyine ve deneyimine göre ayarlanabilir olmalı.
Operatörün bilgisi dışında programlara müdahale edilmemeli, donanımsal ve yazılımsal değişikliklerden mutlaka operatör haberdar edilmeli.
Sistemler çalışanların verimini artıracak ve kolaylık sağlayacak şekilde geri beslemeli olmalı.
Sistemler operatöre uygun hız ve formatta bilgi verecek şekilde olmalı.
Programlar özellikle verilerin algılanması ve kullanılması konusunda ergonomi prensiplerine uygun olmalı.
Bilgisayar Kullananlarda En Sık Görülen Mesleki Kas İskelet Hastalıkları
Boyunda kas zorlanması, (gergin boyun sendromu)
El bileğinde sinir sıkışması (karpal tünel sendromu)
Başparmak ve el bileğinde tendon iltihaplanması
Omuz ve dirsekte tendon iltihaplanması.
· Ağrı
· Kollarda ve parmaklarda uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük
· Hareket güçlüğü
· Baş ağrısı
· Yorgunluk ve halsizlik
· Aile ve iş yeri fonksiyonlarında bozulma
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda RİSK ETKENLERİ
Fiziksel risk etkenleri (kötü pozisyonda oturma, uzun süre aynı pozisyonda çalışma, tekrarlamalı ve zorlamalı klavye kul.)
Ergonomik risk etkenleri (kullanılan alet ve cihazların ergonomik olmaması, ısı, nem, aydınlatma ve gürültü gibi çevresel etkenler)
Psikososyal etkenler (monoton iş, iş memnuniyetsizliği, yetersiz amir ve arkadaş desteği, ağır iş yükü, sorumluluğu)
Kişisel risk etkenleri (yaşın ilerlemesi, kadın olmak, sigara içimi, kondisyon yetersizliği)
Diğer mesafelere yukarıdaki şekli referans alarak ulaşabilirsiniz.
y Statik duruş gerektiren işlerde her 8 dakikalık dilimde postürel değişiklik yapmak kas- iskelet sistemini rahatlatır. y Ergonomik oturuş düzeninde ekran ile göz arasındaki mesafe 50 cm - 60 cm aralıkta olmalıdır.